Bildiğiniz gibi, bu kanalda fotoğraf üzerine bilgileri paylaşıyoruz. Fotoğraf üzerine en temel bilgilerde, ışığın yönetilmesi ile ilgili. Çünkü fotoğrafın oluşması için ışığın varlığı ve lensin içerisinden geçip sensör veya film üzerine düşmesi gerekiyor.  

Sensör veya film üzerine ışığı düşürebilmek için elimizde üç tane araç var. Bunlar ISO değeri, perde hızı ve diyafram. ISO ve perde hızı bugün için ilgi alanımız değil ama diyafram üzerinde bir parça konuşmamız gerek.  

Bildiğiniz gibi diyafram, tıpkı gözün irisi gibi büyüyüp-küçülerek, lensin içinden geçen ışık miktarını ayarlıyor. Diyafram dediğimiz şey açılıp, kapandığında yaklaşık bir daire oluşturuyor ve bu dairenin içinden ışık geçebiliyor. Diyafram ne kadar açık ise o kadar çok çok ışık geçiyor, kısık olduğu ölçüde de az ışık geçiyor. Diyafram f değeri veya f-stop değeri ile anılıyor. Lensin fokal uzaklığının, en büyük diyafram dairesi çapına bölümü ile hesaplanıyor.  

Bir örnek vermek gerekirse, 50mm fokal odak uzaklığına sahip bir lensin, en açık halde iken diyafram dairesi 25mm ise  

f = f-stop = 50mm / 25mm = 2  

f/2 veya 1:2 şeklinde gösteriliyor.  

F değeri ne kadar küçük ise lensler o kadar “hızlı” olarak tabir ediliyor ve daha çok ışık geçirdikleri için fiyatları da artıyor.  

Lenslerde f değerleri 1-1.4-2-2.8-4-5.6-8-11-16-22 gibi sıralanıyor.  

Herhangi bir değerden bir sonraki büyük diyafram değerine geçtiğinizde diyafram bir stop kısılır ve ışık yarı yarıya azalır. Benzer şekilde herhangi bir değerden bir önceki küçük değere geçtiğinizde diyafram açılır ve ışık iki kat artar.  

Son olarak da diyafram değerinin fotoğrafımız üzerinde net alan derinliğini kontrol etmek yönünde bir yan etkisi vardır. Açık diyaframlarda net alan derinliği sığ ve kısık diyaframlarda ne alan derinliği geniştir.  

Buraya kadar ki bilgilerimiz, temel fotoğrafçılık eğitiminden bu yana bildiğimiz ve fotoğraf çekerken kullandığımız bilgiler.  

Gelelim şimdi, T-stop kavramına… 

Sinemada da tıpkı fotoğrafta olduğu gibi ışığı yönetmek en önemli kavramlardan birisidir. Sinema sahneleri farklı zamanlarda, hatta farklı günlerde çekilseler dahi ışık sürekliliği gereklidir. Fotoğraf durağan olduğu için iki fotoğraf arasındaki ışık farkı bizi rahatsız etmez ama sinema kareleri sürekli olduğu için kareler arası ışık farklılıkları izleyici tarafından fark edilebilir ve çok rahatsızlık verir. Bu nedenle hareketli çekimlerde ışığı kontrol etmek için daha hassas olunması gerekir.  

Bu anlamda fotoğraf için kullandığımız lenslerde bir belirsizlik vardır.  

Lense içinden geçecek ışık miktarını f-stop değeri ile belirleyebiliyoruz ancak bu ışığın tamamının sensör üzerine ulaşacağı anlamına gelmiyor. Bildiğimiz gibi lenslerin içinde optik elemanlar yani mercekler var. Bu merceklerden yansıyan, kırılan, absorbe olan bir miktar ışık sensöre kadar ulaşamıyor.  

İşin kötü tarafı aynı diyafram yani f değerine sahip iki farklı lensin içindeki optik eleman sayısı ve kalitesi farklı olabileceği için sensöre ulaşan miktar yani ışık geçirgenlikleri farklı olabiliyor. Örneğin f/2.8 diyaframı olan 50mm ve 85mm iki lensimiz olsun. Bunlardan birisi ışığı %90 oranında sensöre iletebilirken, bir diğeri %80 oranında iletebiliyor.  

Sinema çekimlerinde bu şöyle bir soruna yol açıyor. Lens değiştiğinde aynı diyafram değerinde bile sensör üzerine farklı miktarda ışık ulaşıyor ve böylece sahneler arasında ışık farkı ortaya çıkıyor.  

İşte bu yüzden, ışık iletim oranı yani t-stop daha anlamlı hale geliyor ve bu yüzden sinema lenslerinde t-stop değeri kullanılıyor.  

Özetle t-stop, lensin içinde giren lensin, sensör üzerine iletilme oranı demek. Dolayısıyla kullanılan optik elemanların, merceklerin kalitesi ne olursa olsun sensör üzerine iletilen miktar belli olduğu için ışığı yönetmek hareketli görüntülerde daha kolay olabiliyor.  

T-stop = f-stop / %İletim oranı olarak hesaplanıyor. Örneğin  

50mm f/2 lensimizin iletim oranı %90 ise  

T-stop= 2 / %90 (=0,9) = 2,2 olarak gösteriliyor.  

Doğal olarak bir lensin f değeri ne kadar küçük ise T değeri de o kadar küçük oluyor. Bu denklemden çıkan doğal bir diğer sonuç, T değeri hiçbir zaman f değerinden daha küçük olamıyor.  

Bir lensin f-stop mu yoksa t-stop değeri ile mi anıldığını anlamak için lensin üzerinde bakmamız yeterli. Lensin tanım bilgilerinde f/2.8 veya 1:2.8 gibi bir değer var ise bu lens f-stop değerine göre, T veya T* gibi bir ibare varsa bu lens T-stop değeri ile anılıyor 

Buradaki en önemli nokta, ışığın sabit bir iletim oranı ile üretilmesi ve sorasında test ve kalibre edilmesi oldukça zor ve pahalı işlemler. İşte bu nedenle T-stop ile çalışan sinema lensleri yani cine lensler daha pahalı oluyorlar. 

Bu nedenle, fotoğraf için genelde f-stop lensler, sinema için ise genelde t-stop lensler kullanılıyor. Elbette birbirlerinin yerine kullanıldığı durumlarda olabilir ama etkilerini ve sonuçlarını bildiğimiz sürece… 

Evet. Böylece f-stop ve t-stop nedir? Farkları nedir, nerelerde hangisi kullanılır konusuna sanırım açıklık getirmiş olduk. Bu konuda sormak istedikleriniz varsa lütfen aşağıdan bana iletin. Diğer taraftan içeriği beğendiyseniz beğenmeyi ve paylaşmayı, abone değilseniz abone olmayı ve bildirimleri açmayı da unutmayın.  

Bu haftalık da bu kadar. Bir sonraki hafta, başka bir içerikte birlikte olana kadar sağlıklı kalın, hoşçakalın…