Fotoğrafta Çoklu Pozlama Ayarları ve Kullanımı

Eskiden aynı film karesinin üzerine iki kez pozlama yaparak gerçekleştirilen üst üste pozlama, dijital fotoğraf makinalarının birçoğunda Çoklu Pozlama özelliği olarak karşımıza çıkıyor.  

Her bir özellikte olduğu gibi birçok ayar ve detay yüzünden kullanıcılar konuyu pek anlayamıyor ve kullanmadan bir kenara bırakıyor.  

Bugün, potansiyel olarak yaratıcı fotoğraflar çekmemize yardımcı olabilecek Çoklu Pozlama özelliğini anlamaya çalışalım diyorum. Bana katılmak isterseniz, haydi buyurun… 

Her şeyden önce çoklu pozlama nedir diyerek başlayalım.  

Çoklu pozlama iki veya daha fazla fotoğraf karesinin tek bir kare içerisinde birleştirilmesi anlamına geliyor. Ayrı ayrı çektiğiniz en az iki fotoğraf, birbirine katıştırılarak tek bir fotoğraf haline geliyor.  

Evet dikkatinizi çekmiştir mutlaka. En az iki fotoğraf dedim. En çok kaç diyecek olursanız, bu kullandığınız fotoğraf makinasına bağlı olarak değişiyor. Fujifilm’in son jenerasyon makinalarında yani X-T4, X-E4, X-S10, XPro3 gibi makinalarda 9 kareye kadar birleştirebiliyoruz. Bir önceki jenerasyon yani X-T3, X-Pro2, X-H2 gibi makinlarda bu sayı 2 fotoğraf. Sizin makinanızda bu özellik var mı var ise kaç kareye kadar birleştirme yapıyor, kullanım kılavuzuna bakmanız lazım.  

Peki bir birleştirme işinden bahsettik. Nedir bu nasıl oluyor, dediğinizi duyar gibiyim. Birleştirme ya da katıştırma teriminin İngilizce karşılığı Blending.  

Nerede oluyor bu katıştırma/birleştirme işi dersek, işte o noktada bir yol ayrımına geliyoruz. Zira bu işi dilersek ve tabi makinamızın bu özelliği varsa makine içinde yapabiliriz ya da fotoğrafları ayrı ayrı çekip photoshop tarzi bir yazılımda yapabiliriz.  

Ben size bu işi makinada yapmayı anlatacağım. Ancak, ‘ne gerek var ki fotoğraflarımı çekerim, dilediğim gibi, istediğim şekilde photoshopta güzel güzel üst üste bindiririm’ diyenler çıkacaktır. Saygı duyarım. Ama ben makinamın yapabildiği şeyleri makine üzerinde yapmaya çalışmaktan keyif alıyorum, kendimi orada zorluyorum ve bunun benim açımdan geliştirici olduğunu düşünüyorum. Yok siz eğer photoshop ile çalışmayı daha keyifli buluyorsanız, ki olabilir ben de zaman zaman böyle hissediyorum, videonun bundan sonrası sizin için sadece genel kültür anlamına gelecektir, dilerseniz burada videodan ayrılabilirsiniz. Bu iki seçenekten birisi iyidir, diğer kötüdür diye bir şey yok. Herkesin kendi seçimi kendisine doğrudur ancak… 

Gelelim katıştırma işinin nasıl olduğuna. Bu noktada bir ayrım var. X-T4 gibi bazı makinalar birleştirme modunu bize seçtirirken, X-T3 gibi bazı makinalar çoklu seçenek sunmadan yazılımlarındaki mod ile birleştiriyorlar fotoğrafları. Birazdan birleştirme modları ile ilgili detaylara gireceğim ama önce çoklu pozlamayı nasıl çekeceğiz? 

Makinamıza çoklu pozlama yapacağımızı söylememiz lazım. Ben X-T4 için anlatacağım, siz de kendi makinalarınızda bunun nasıl yapıldığını bulup, çoklu pozlamayı aktif etmeniz gerekecek.  Bunun için ben MENU > Çekim Ayarları > Çoklu Poz > AÇ  yapıyor ve buradaki seçeneklerden şimdilik ORTALAMA’yı  seçiyorum. Az önce söylediğim gibi bu modların detaylarını birazdan anlatacağım.  

 Sol tarafta pozometrenin hemen altında ÇOKLU POZLAMA ikonu beliriyor ve o anda 1/9 ifadesi ile 9 kareye kadar çekebileceğimizi (bu değer makine modeline göre değişken bir değer hatırlatırım) ve şu anda ilk karede olduğumuzu ifade ediyor. Her bir kareden sonra 2, 3, 4… gibi değişecek, bize kaçıncı kareyi çektiğimizi gösterecek. 

Ben şimdi 3 karelik bir çekim yapacağım ve bunları ORTALAMA modunda çekeceğim. Kadrajımı yapıp, pozlama değerlerini ayarladıktan sonra ilk karemi çekiyorum. Diyelim ki beğenmedim, sol navigasyon ile iptal edip tekrar çekiyorum. Bu kareyi beğendim OK tuşu ile onaylıyorum. Artık ikinci kareyi çekmem lazım. İkinci kare ilk karenin üzerinde silik bir şekilde gözüküyor. Kadrajımı yapıyorum. Pozlama değerimi ayarlıyorum. Eğer pozometre sıfır olursa makine her iki katmanın görünümünü eşit olarak birleştirecek. Artı ya da eksi yönde pozlama denemeleri yapabilirim ve etkilerini gördükten sonra beğenmez isem sola ok işareti ile iptal edebilirim. Nihayet istediğime uygun bir kare bulduğumda OK tuşuna basıyor ve 3. kareye geçiyorum. Aynı şeyler 3. kare için de geçerli. Burada da istediğim etkiyi yakaladıktan sonra çekimimi yapıyor ve DISP/BACK tuşuna basıyorum.  

Böylece yaptığımız çoklu pozlama JPG olarak kayıt edilmiş oldu. Makinanızdaki tercihlerinize göre her bir kare ayrı ayrı RAW ya da JPG olarak kaydediliyor ama birleştirilmiş kare JPG oluyor. İşte bu kadar… 

Şimdi gelin çoklu pozlama modları nelerdir bunlara bakalım isterseniz.  

Hatırlarsanız, Çoklu Pozlama menüsündeki AÇ seçeneğini seçtiğimizde karşımıza 4 tane katıştırma/birleştirme seçeneği geliyordu. Bunlar TOPLAM, ORTALAMA, AYDINLIK, KARANLIK.  

TOPLAM 

Bu modda, çekilen her bir fotoğraf kendinden önce çekilen fotoğraflara eklenerek birleştirilecektir. Pozlama değerleri birbirine eklenerek gideceği için, eğer tedbir alınmaz ise yani 2-3 karelerde pozlama değeri eksi pozlamalara çekilmez ise daha ikinci kareden itibaren beyaz patlaması oluşabilir.  

Bu modda katıştırma işini photoshopta simüle etmek istersek ayrı ayrı çektiğimiz fotoğrafları, DOĞRUSAL SOLDURMA (EKLE)  (Lineer Burn) seçeneği ile üst üste koyduğumuzda fotoğraf makinasında yaptığımız işlemin hemen hemen aynısına ulaşırız.  

Ekranda gördüğünüz gibi aydınlık bölgelerin hızlı bir şekilde patlama noktasına ulaşması tehlikesi olduğu için bence kullanımı pek uygun gibi görünmüyor.  

ORTALAMA   

Bu modda, öncekinin üzerine gelecek yeni fotoğrafın pozlama değeri, beyaz patlamaları yaratmayacak şekilde fotoğraf makinası tarafından ayarlanır. Bu pencereden baktığımızda bir önceki metoda göre daha kullanışlıdır.  

Bu modun photoshopta karşılığı KAPLAMA (Overlay) katıştırma seçeneğidir. Nasıl ki karıştırma işini photoshopta yapsaydık, karelerin görünümlerini belirlemek için opaklık değerlerini ayarlamak durumunda olacaktık, fotoğraf makinasında da benzer bir işlem gerçekleşir ve karelerin opaklık değerleri otomatikman ayarlanır.  Bu noktada biz pozlamamızı artı değerlere doğru değiştirdikçe yeni eklenen katmanın görünürlüğü, pozlamamızı eksi değerlere doğru değiştirdiğimizde ise alttaki katmanın görünürlüğü artacaktır. 

Güzel bir planlama ve dikkatli bir pozlama ile bu modda son derece başarılı işler çıkarılabiliriz. 

AYDINLIK 

Bu modu kullandığımızda, üst katmandaki fotoğrafın her bir pikseli, alt katmanda aynı yere gelen piksel ile karşılaştırılacak ve ikisinden hangisi daha açık tona sahip ise o gözükecektir.  

Photoshoptaki karşılığı ise AÇIKLAŞTIR (lighten) seçeneğidir. Yine pozlama değerini artı yönlere değiştirirsek üst katmanın, eksi yönde değiştirirsek alt katmanın görünürlüğü artacaktır. Ama her şekilde daha aydınlık olan piksel görünecektir.  

Yine güzel bir planlama yaparak bu mod ile de güzel ve estetik fotoğraflar çekebiliriz. Özellikle silüete yakın kontrastı yüksek şekilde çekeceğimiz alt katmanın üstüne, daha aydınlık tonları içeren fotoğraflar yerleştirerek yaratıcılığımızı konuşturabiliriz.  

Bu arada X-T3 gibi sadece 2 fotoğrafı birleştiren makinalar da bu modu kullanıyor. Altını çizmek isterim. 

KARANLIK 

Bu mod ise bir önceki aydınlık modunun tam tersidir.  Yani üst katmandaki fotoğrafın her bir pikseli, alt katmanda aynı yere gelen piksel ile karşılaştırılacak ve ikisinden hangisi daha koyu tona sahip ise o gözükecektir. 

Bu modun photoshoptaki karşılığı ise KOYULAŞTIR (darken) seçeneğidir. Yine pozlama değerini değiştirmek benzer etki yaratacak yani  artı yönlere değiştirirsek üst katmanın, eksi yönde değiştirirsek alt katmanın görünürlüğü artacaktır. Ama tahmin edebileceğiniz gibi her şekilde daha koyu tonlu olan piksel görünecektir. 

İyi bir planlama ile bu modda da güzel fotoğraf çekilebilir. Ancak benim denemelerimde AYDINLIK modunu kontrol etmek ve kullanmanın bu moda göre daha kolay olduğunu tecrübe ettim. Sizin için durum değişebilir… 

Son bir bilgi olarak, çoklu pozlama yaparken kareler arasında geçiş sırasında IQ menüsünde açık olan seçeneklerde değişiklik yapabiliyorsunuz. Örneğin film simülayonunu değiştirebilir ya da karelerden birine gren ekleyebilir, kontrastını yükseltebilirsiniz gibi.  

Yine kareler arasında diyafram, perde hızı gibi değişiklikler yaparak farklı ve yaratıcı fotoğraflar çekmeniz mümkün olabilir. 

Evet, böylece işin teknik detaylarını ve püf noktalarını sizinle paylaşmış oldum. Bundan sonrası sizin yaratıcılığınıza kalmış. Bu alan, gerçekten verimli, yaratıcı ve bakir bir alan. Biraz kafa yorup, biraz da emek verecek arkadaşlarımız çoklu pozlama alanında önemli yol katedebilirler. Şimdiden başarılar diliyorum.