Fotoğrafta dijital bir dönemi yaşıyoruz. Elbette her yeniliğin olduğu gibi bunu da artıları ve eksileri var. Bizlere düşen ise mümkün olduğu kadar artıları kullanarak, durumu hep lehimize çevirmeye çalışmak .
Dijital çağın getirdiği, analog dönemlerde olmayan, bir kavram da Histogram. Bugün birlikte bu kavrama bakacağız. Nedir? Ne işe yarar? Nasıl kullanmalı ve bize avantaj getirmesini nasıl sağlamalıyız.
Haydi buyurun.
Fotoğrafın ışıkla yazmak demek olduğunu, ışık olmazsa fotoğrafın da olmayacağını değişik videolarda, değişik ortamlarda defalarca tekrar ettik, burada yine söylüyorum. Işık fotoğrafın temelidir. Fotoğraf ışıkla çizmektir.
Fotoğraf çekebilmek için ışığı pozlamamız, doğru pozlamak için de ışığı ölçmemiz gerekir. Temelde ışık iki şekilde ölçülebilir.
- Doğrudan objenin üzerine düşen ışığın ölçülmesi yolu ile (harici pozometre gerektirir)
- Objeden yansıyan ışığın ölçülmesi yolu ile (fotoğraf makinalarının dahili pozometreleri bu şekilde çalışır)
Fotoğraf makinalarının pozometreleri, ışığın parlaklık değerini ölçer. Yani pozometrelerimiz renk tanımaz, sadece siyah-beyaz ve gri tonları tanır.
Siyah, tüm ışığın soğurulduğu ve yansımanın hiç olmadığı 0 değeri ile temsil edilir. Beyaz ise, tüm ışığın yansıtıldığı 255 değeri ile temsil edilir. Gri 127 rengi ile tam ortada temsil edilir ki objeden yansıyan ışığın %18 i kadardır.
Hayatta her zaman karşıma çıkabilecek türden bir problemimiz var. Elimizde bir torba renkli taş var ve soru şu. Hangi renkte kaç tane taş var?
Videoda bu soruyu nasıl çözdüğümüzü izleyebilirsiniz.
Şimdi bu çözümü fotoğrafımıza evirelim. Madem ki fotoğraf makinamız, fotoğrafı siyah-beyaz ve grinin tonları olarak okuyor. O halde fotoğrafta siyah yani 0 ve 255 yani beyaz arasındaki 256 kademeyi yatay eksene işaretleyelim. Dikey eksene de piksel sayısını koyalım.
Fotoğraf makinamız bizim için her bir değeri sayıp, ilgili kolona işaretlesin ve işte size histogram.
Peki bu bilgi ne işimize yarayacak?
Fotoğraf çekerken ve çektiğimiz fotoğrafı LCD ekranda izlerken gördüğümüz bilgi bizi doğru pozlama konusunda yanıltabilir. Ortamın parlaklığı, karanlıklığı, LCD ekranın parlaklık ayarları vb. gibi bir çok parametre görüntüyü etkileyebilir ve siz doğru pozladığınızı zannettiğiniz fotoğrafta yanılabilirsiniz.
Bu noktada bize en doğru bilgiyi verecek araç histogramdır.
Çektiğiniz fotoğrafta histogram dağılımına bakarak doğru bir pozlama yapıp yapmadığınıza karar verebiirsiniz. Tekrar histograma dönerek ne demek istediğimi daha iyi anlayalım.
Madem ki “255” değeri beyazı temsil ediyor, fotoğrafımızın histogramı “255” değerinde yığılma yapmamalıdır. Eğer böyle bir yığılma var ise fotoğrafta ışık patlaması var demektir ve fotoğrafımız o bölgede detay kaydedememiş demektir.
Benzer bir şekilde “0” değerinde de yığılma olmamalıdır. Burada yığılma var ise fotoğraf makinamız o bazı bölgelerde veri kaydedememiş, onun yerine sadece “0” yani siyah kaydetmiş demektir. Bu da fotoğrafta bazı bölgelerde detay kaybı var demektir.
Tam siyah (black) ve tam beyaz (white) bölgelerin arasında kalan bölgeyi kabaca üçe ayrıacak olursak bunlar gölge bölgeler (shadows), orta tonlar (mid-tones) ve parlak bölgeler (highlights) olarak adlandırılır.
İlk bakışta, orta tonlarda pik yapmış, her iki uca dokunan bir “çan eğrisi” ideal bir histogrammış gibi gözükebilir. Bu nedenle fotoğraflarımızda buna ulaşmaya çalışmak hedefmiş gibi gelebilir.
Bu genel anlamda “doğru” bir önerme olmak ile birlikte eksiktir. Neden? Şu fotoğrafları inceleyerek anlayalım.
Fotoğrafımız, çoğunlukla açık tonları içeren bir fotoğraf. Bu fotoğrafa bektığımızda yanlış pozlanmış diyemeyiz. Ancak histogramına bakarsak, parlaklar ve beyazlar bölgesinde bir yığılma görürüz.
Bir başka örneğe bakalım. Bu fotoğrafta da bilinçli bir şekilde karanlık tonlar çoğunlukta. Yine yanlış pozlanmış bir fotoğraf diyemeyiz. Ancak histograma bakarsak siyahlar ve gölgeler bölümünde yığılma olduğunu görürüz.
O halde, yukarıdaki önermemizi şöyle düzeltmeliyiz. Histogram, çekilen fotoğrafın ışık koşullarına ve elde edilen etkiye göre sağa veya sola doğru yatık olabilir. Önemli olan, iki nokta vardır:
1) Siyah değerinde veya Beyaz değerinde pik yaptırıp veri kaybetmemek
2) Çekilen kadrajın genel ışık durumunun tersine histogramı sağa yada sola yığmamak. Yani parlak bir sahnede histogram karanlıklara doğru yığılmamalı veya karanlık bir sahnede histogram aksi durumu göstermemeli.
Gelelim histogramı pratik olarak nasıl kullanacağımıza.
- Eğer fotoğraf makinanız canlı histogram gösterimini destekliyor ise bunu açabilir ve çekim anında histogramı canlı olarak görebilirsiniz ve doğru pozlama için histogramı kullanabilirsiniz.
- Eğer canlı histogram görüntüleme desteklenmiyorsa, çekim yaptıktan sonra LCD ekran veya vizörden çekilmiş fotoğrafın histogramını inceleyebilir ve gereken önlemleri alarak ikinci bir çekim yapabilirsiniz.
- Son olarak da bilgisayarınızın başına geçtiğinizde, fotoğrafınızın histogramını inceleyebilir ve düzenlemeleri buna göre yapabilirsiniz. Elbette bu noktada eğer RAW çekmiş iseniz, önemli bir avantajınız olacaktır. Bu konuyu da bir başka videoda inceleyelim.
Evet, arkadaşlar. Bugün sizlerle birlikte Histogram konusunu inceledik ve fotoğrafımızı anlama ve doğru pozlama açısından ne denli önemli bir araç olduğunun altını çizdik.
Hoşçakalın…