Merhaba arkadaşlar,
Bu kanalda doğru pozlama ile ilgili birçok video izlediniz ya da aldığınız fotoğrafçılık temel eğitimlerinden biliyorsunuz. Doğru pozlamanın üç bileşeni var:
- Diyafram açıklığı
- Perde hızı ve
- ISO
Gelin bugün ISO’ya biraz daha derinden bakalım ve Temel (Base) ISO, Doğal (Native) ISO, Genişletilmiş (Extended) ISO gibi kavramları anlamaya çalışalım. İlginizi çekiyorsa haydi buyurun…
Bir fotoğraf çekme eylemi sırasında, konunun üzerinden yansıyan ışık, diyafram ve perdenin izin verdiği ölçüde sensöre kadar ulaşır. Sensör üzerinde milyonlarca piksel vardır ki bunlar aslında birer fotodiottur. Herbir fotodiotun görevi üzerine gelen ışığı bir elektrik sinyaline dönüştürmektir. Böylece fotoğrafını çektiğimiz konudan yansıyarak gelen ışık sensör üzerinde elektrik sinyallerine dönüşmüş olur. İstenmemesine rağmen, işin doğası gereği elektrik sinyalinin içinde gürültü de oluşur. Burada bahsettiğimiz gürültü, iletilmek istenen bilgi sinyaline karışan, istenmeyen sinyallere verilen isimdir.
Tam da bu noktada, bizim yaptığımız ISO ayarına bağlı olarak, elektrik sinyali bir amplifierdan geçirilerek güçlendirilir. ISO ayarımız ne kadar yüksek ise elektrik sinyali de o kadar güçlendirilir. Buradaki tek sorun, elektrik sinyali güçlendirilirken, istenmeyen gürültünün de güçlenmesidir. Çünkü bu gürültü fotoğrafımıza adına her ne dersek diyelim noise, gren, kumlanma şeklinde yansır.
Yolculuğa devam edecek olursak, güçlenmiş elektrik sinyali bir analog-dijital dönüştürücüden geçer ve artık 0 ve 1’ler ile ifade edilen bir dijital bilgi oluşur. Ki bu bilgi de bizim fotoğrafımızdır.
Bu noktada eğer biz yaptığımız ayarlar ile tercih etmiş isek dijital bilgi bir kez daha güçlendirilir. Ancak bu dijital bir işlemdir.
Son olarak fotoğrafa ait bilgi SD kartımıza kaydedilir.
Işığın bu yolculuğu sırasında dikkatimizi çekmiş olması gereken bazı önemli noktalar var. Şimdi bunların altını çizelim.
1) Doğru pozlama için ihtiyaç duyulan ışık miktarı diyafram ve perde hızı ile ayarlanır. Sensörün üzerine gelen ışık miktarında ISO’nun payı yoktur.
2) Eğer sensörün üzerine gelen ışık yeterli ise ve biz ISO ayarımınızı hiç yükseltmiyorsak, ki bu durumda sinyal güçlendirici amplifier devreye girmeyecek demektir, elektriksel gürültü yani noise, kumlanma, gren minumum seviyede olacak demektir. Bu nedenle fotoğraf çekerken ISO’yu minumumda tutmaya çalışmak en iyisidir.
Bunun tersi durumda yani ISO’yu yükselttiğimizde, amplifier devreye girecek, sinyali yükseltecek böylece fotoğrafımız daha aydınlanacaktır. Ancak sinyalin içerisinde yer alan gürültü de yükselecek böylece fotoğraflarımızda daha çok noise görünecektir.
Makinalarımızdaki en düşük ISO seviyesi (ki genelde 100, 160 veya 200 ISO’dur) ile en yüksek ISO seviyesini barındıran aralığa DOĞAL (Native) ISO aralığı denir. Örneğin benim elimdeki X-T4’de bu aralık 160 ile 12800 ISO’dur. Farklı model, markalarda bu değerler bir parça değişebilir. Doğal ISO aralığı, bir uçta sinyal yükselticinin hiç çalışmadığı ve diğer uçta tam güçle çalıştığı aralıktır.
Bunun ötesinde bazı makinalarda GENİŞLETİLMİŞ (Extended) ISO değerleri vardır. Bu değerler, doğal ISO’nun sınırları dışına yazılım marifetiyle dijital olarak çıkmak anlamına gelir ki fotoğraf dosyasında gürültünün artışına yol açacağı için kesinlikle kullanmamak gerekir. Örnek olarak göstermek gerekirse benim makinamda L ve H harfleri ile ifade edilen, ISO 160’dan daha küçük ve ISO 12800’den daha büyük ISO değerlerine karşılık gelen bu ayarı hiç kullanmamamız gereken bir şeydir.
Bir de Temel (Base ISO) diye bir kavram var. Buda sinyal yükselticinin devreye girmediği en düşük ISO değeri. Benim makinamdan örnek verecek olursak, ISO 160 değerinde sinyal yükseltici amplifier devreye girmiyor o halde benim makinam için temel ISO değeri 160. Fotoğraf makinaları en az greni temel ISO noktasında üretirler. Bu bilgiye de cebimize koyalım.
Son zamanlarda duymaya başladığımız Dual Base ISO yani çifte temel ISO ne imiş onu anlamaya çalışalım.
Ekrandaki grafiğe bakarsanız, ki bu grafik Fujifilm X-T3’e ait. X-T4 için grafik bulamadım, o yüzden bu grafik üzerinden değerlendirme yapacağım. Bu arada grafiklerin olduğu web sitesinin linkini açıklamalar bölümüne bırakıyorum, siz de kendi makinanız için grafiği inceleyebilirsiniz.
Ekrandaki grafiğe bakarsanız, ISO değeri yükseldikçe gürültü yani noise’de yükseliyor. Ancak ISO 640’dan 800’e geçerken ISO birden düşüyor ve ISO yükseldikçe noise tekrar yükselmeye başlıyor. Bunun açıklaması şu. Makinada iki tane sinyal yükseltici amplifier var. Bir tanesi 160 ISO ile 640 ISO arasında görev yapıyor, diğeride 800 ISO’dan büyük değerler için görev yapıyor. İşte buna Dual Base ISO yani çifte temel ISO diyoruz. Temel ISO’nun bir tanesi 160, diğeri ise bu grafiğe göre ISO 800.
Bu durumda siz yetersiz ışık olan bir ortamda fotoğraf çekerken ISO 640 seçmek yerine ISO 800 seçebilirsiniz zira daha az noise veriyor. ISO 800’deki noise miktarı neredeyse ISO 320 seviyesinde.
Sonuç olarak en düşük noise temel ISO’da oluşuyor. X-T3 için bu değer ISO 160. Ancak ışık yetersizliği nedeniyle ISO 320-640 arasına çıkmak gerekiyorsa, doğrudan ISO 800’e çıkarak daha az noise ile daha aydınlık bir fotoğraf üretebilmek mümkün.
Videoyu kapatmadan şimdiye kadar söylediklerimizi birer cümle ile özetleyelim:
TEMEL (Base) ISO: Makinamızın sinyal yükselticiyi çalıştırmadığı ve en az noise üreten en küçük ISO değeri
ÇİFTE TEMEL (Dual Base) ISO: Makinamızda birbiri peşi sıra devreye giren iki adet sinyal yükseltici olması ve buna bağlı olarak her ikisinin de kendine ait bir en düşük ISO değeri olması
DOĞAL (Native) ISO: Makinamızın sinyal yükseltici vasıtasıyla doğal olarak verebileceği en düşük-en yüksek ISO aralığı
GENİŞLETİLMİŞ (Extended) ISO: Doğal ISO aralığının dışına yazılım marifetiyle dijital veriler değiştirilerek ulaşılması durumu. Kullanımı kesinlikle tavsiye edilmiyor.
Evet arkadaşlar, bugün biraz kavram kargaşası olan bir konuyu aydınlatmaya çalıştık. Umarım faydası olmuştur. Umarım beğenmişsinizdir. Destekleriniz için şimdiden teşekkür ediyor, bir sonraki videoda görüşünceye kadar hoşça ve sağlıklı kalın diyorum.