Video Çekiminde Netlik Nasıl Yapılır?

Merhaba arkadaşlar, 

Bir önceki ‘Yeni Başlayanlar İçin Video Ayarları’ paylaşımımız bir hayli ses getirdi. Meğer video ile ilgilenen ne çok arkadaşımız varmış. İzleyenler hatırlayacaktır, o videonun içerisinde, bu videoyu paylaşacağımı söylemiştim ve sırası geldi.  

İlginizi çekiyor ise ‘Video Çekiminde Netlik Nasıl Yapılır’ konusunu hep beraber irdeleyelim. Haydi buyurun.

Her şeyden önce video çekiminde netlik konusu genel bir konu, video çekimi yapan bütün cihazları ilgilendiriyor. Ben de konuyu olabildiğince üniversal bir şekilde anlatacağım, herkes yararlanabilsin diye. Elimde ise Fujifilm X-T4 olduğu için örneklemeleri ve menü ayarlarını bunun üzerinden göstereceğim. Sizlere de kendi makinanızda benzer ayarları bulmak ve uygulamak kalacak. 

Netlik yapmak için elimizde üç temel sistem var. Bunlar  

• Otofokus 
• Manuel Fokus 
• Yüz/göz tanıma sistemi 

YÜZ/GÖZ TANIMA SİSTEMİ 

En basitinden başlayalım, yani yüz/göz tanıma sistemi. Bugün artık yeni nesil, modern makinaların hemen tamamında yüz/göz tanıma sistemi var. Bu sistemin avantajı kadraj içerisinde var olan insanın yüzünü ve/veya gözünü yapay zeka ile tanıyor ve oraya netlik yapıyor. Bu kişi hareket ettikçe, makine kendiliğinden kişiyi takip ediyor ve netliği onun üzerinde tutuyor.  

Sistemin birkaç tane dezavantajı var. Kadraj içerisinde birden fazla insan varsa, makine kendiliğinden birisini seçiyor. Benim makinemde ‘Yüz seçimi’ özelliği mevcut. Bu özelliği, kısa yol olarak fonksiyon tuşlarından birisine atıyoruz.  

Artık kadraj içerisinde birden fazla insan yüzü olduğunda, bu fonksiyon tuşunu kullanarak Yüz Seçimi’ni aktif hale getiriyoruz. Sonrasında da kadrajdaki yüzlerden birisini seçerek videomuza devam edebiliyoruz. Bir diğer dezavantaj ise kadrajdaki kişinin gözlük kullanması, uygunsuz ve yetersiz ışık koşulları, gerçekte bir insan yüzü olmamasına rağmen yapay zekanın insan yüzlüymüş gibi farklı objeleri algılayabilmesi  vb. gibi bazı durumlarda yüz/göz tanıma sisteminin kafası karışabiliyor. Kadrajdaki kişiyi bulamadığı veya takibi kaybettiği olabiliyor. Benim makinam bu konuda yüksek stabiliteye sahip, buna rağmen zaman zaman gözlüğüm nedeniyle sistemin beni tanımadığı yada takibi kaybettiği olabiliyor. 

Yüz/göz tanıma sistemini, röportaj tarzı videolarda, kadrajdaki insanın yüzünün açık seçik belli olduğu ve hareketli ise kameraya doğru geldiği veya geri geri uzaklaştığı durumlarda kullanabiliriz. Ancak hareketin hızlı ve yoğun olduğu sahnelerde bizi zorlayacaktır. Size bu modu kullanmadan önce birkaç deneme yaparak netliğin sorunsuz bir şekilde yapılıp, sürekliliğinin sağlandığını kontrol etmenizi öneririm. 

OTOFOKUS 

Videoda otofokus kullanımı konusu, yakın geçmişimizde DSLR ve aynasız makinaların bu alana girmesiyle daha dikkat çeker oldu. Zira profesyonel video kameraları hala manuel fokus kullanıyorlar. X-T4 otofokus için iki temel yaklaşım sunuyor.

Bunlardan ilki ÇOK ALANLI (Multi) olarak tercüme edilmiş. Özünde, netlik yapılacak noktayı fotoğraf makinası kendi seçiyor. Bunu yaparken de kadrajın merkezinde yer alan ve fiziksel uzaklığı kameraya en yakın olan objeleri öncelikle netliyor. Bu durum, tüm kontrolü fotoğraf makinasına verdiği için çok da kullanışlı bir durum değil. O yüzden fazla üzerinde durmaya gerek yok.

İkinci seçenek ise, DEĞİŞKEN AF yaklaşımı. Bu bizim için çok daha anlamlı bir yaklaşım zira netleme karesini yer değiştirerek makinaya netleme yapılacak yeri biz söylemiş oluyoruz. 

Ekrandaki netleme karesinin büyüklüğünü değiştirebiliyoruz. Böylece bir anlamda nokta atışı netlik yapabiliyoruz. Ancak benim denemelerimde netlik noktasının çok küçük olması doğru noktayı zorlaştırdığı için çokta kullanışlı olmadı. Onun yerine daha kolay yönetebildiğimiz bir büyüklüğü seçmek daha uygun. 

Diğer taraftan makinamızın ön yüzündeki netlik tipi seçim mandalının AF-S veya AF-C de olmasına göre netliğin nasıl yapılacağı etkileniyor.  

Eğer AF-S’de isek deklanşöre yarım basmak, AF-ON butonuna basmak ya da dokunmatik ekranda bir yere dokunarak netlemek gerekiyor.  

Eğer AF-C seçili ise netlik noktasının değişmesi, netliğin yapılmasına yeterli oluyor. Başkaca bir tuşa basmaya gerek olmuyor.   

DEĞİŞKEN AF yaklaşımında madem ki netlik noktasının üzerine otofokus yapılıyor, o halde bizim netlik noktasını bir yerden bir yere kolayca taşımamız lazım. X-T4’de bunu iki yolla yapabiliyoruz. İlki joystick yardımı ile. Gördüğünüz gibi netlik noktasının ekranın herhangi bir yerine taşıyarak, netliğimizi yapabiliyoruz. Ancak bunun daha kolay bir yöntemi var ki bu da dokunmatik ekran ile netlik bölgesini taşımak.  

Bunu yapabilmek için öncelikle dokunmatik ekranı aktif etmeniz gerekiyor. Bunun için MENÜ > KUR > DÜĞME/KADRAN AYARLARI > DOKUNMATİK EKRAN AYARI > AÇ yapmamız gerek. Artık dokunmatik ekranımız aktif. LCD ekranımıza baktığımızda sağ üst köşede dokunmatik ekran menüsünü görüyoruz. Bu menüde 4 seçenek var.

• İlki OFF yani kapalı,
• SHOT yani dokunduğunuz noktaya netlik yapıp kaydı başlatma opsiyonu var. Bu opsiyonu kullanırsanız, makinanız dokunduğunuz noktaya netleme karesini getirecek, o bölgeye otofokus yapacak ve kayıt otomatik başlayacaktır.  Kaydı durdurmak için deklanşöre basmanız gerekecektir. Bizim amacımız için çok kullanışlı bir opsiyon değil.  
• Üçüncü seçenek ise AREA yani alan seçimi. Makine dokunduğumuz bölgeye netlik noktasını taşıyacaktır. Eğer AF-C modunda çalışıyorsanız bu noktaya otofokus yapacak, AF-S modunda çalışıyorsanız otofokus yapmak için deklanşöre yarım basmak ya da AF-ON butonuna basmanız gerekecektir.  
• Dördüncü seçenek AF otofokus seçeceği. Yine dokunduğunuz noktaya netlik yapılacaktır ve netlik orada kilitlenecektir. Artık siz kameranızın açısını değiştirseniz bile netlik kilitlendiği yerdedir. Ancak kaydı başlattığınızda  
  • AF-S modunda iseniz, netleme karesini ekrana dokunarak başka bir yere taşımadıkça netlik ilk noktada kalacak, siz kameranın açısını değiştirseniz veya obje hareket etse bile netlik ilk noktada kalacaktır.  
  • Ancak AF-C modunda iseniz, siz kameranın açısını değiştirdiğinizde veya netlik noktasının yerini değiştirdiğinizde netlik noktasının içine denk gelen obje otomatikman otofokus yapılacaktır.  

Bu özellikleri anlayarak ve farkını bilerek kullandığımızda çekim sırasında bize avantaj sağlayacak olanı tercih edebiliriz. Bunun için biraz pratik yapmanızda fayda var.  

Tam da bu noktada bir konuya daha girmemiz gerekiyor. AF-C yani sürekli otofokus modunu kullandığımızda fokus işleminin karakteristiğini belirleyen iki ayarı yapmamız lazım. Bu ayarlar MENÜ > AF/MF > AF-C ÖZEL AYARLARI > TAKİP HASSASİYETİ ve AF HIZI. 

• TAKİP HASSASİYETİ şu anlama geliyor. Diyelim ki bir objeye otofokus yaptınız ve çekiyorsunuz. Kamera ile objenizin arasına veya objenizin hemen arkasına başka bir obje girerse, otofokus sistemi bu yeni objeyi netlemek isteyecektir. İşte takip hassasiyeti değeri küçük bir değerse örneğin ‘0’ ve ‘1’ gibi otofokus diğer objeyi netlemek için gecikmeden işleme başlayacaktır. Ancak bu değer büyüdükçe makine daha uzun süre kararlı bir şekilde ilk objede bekleyecek ve bekleme süresinin sonunda netliği yeni noktaya taşıyacaktır. 
• AF HIZI ise, netlik noktasının bir objeden başka bir objeye geçtiği durumda yeni noktaya netliğin ne kadar hızlı yapılacağına karar verdiğimiz ayardır. -5 netliğin çok yavaş bir şekilde geçişini, +5 ise netliğin çok ani geçişi anlamına gelir. Yavaş geçişler biraz daha sinematik, hızlı geçişler ise biraz da aksiyonlu konular için uygundur.  

Kullanabileceğimiz bir diğer araç ise otofokus aralığı sınırlama aracı. Bu araç sayesinde makinemizin kameraya en yakın ve en uzak hangi mesafelerde netlik yapmasına izin verdiğimizi belirleyebiliriz. Böylece otofokus bizim belirlediğimiz alan içerisinde yapılabilir. Bu konu detaylı bir konu. İlginizi çekiyorsa linki takip edebilirsiniz. 

Videoda otofokus kullanımının avantajı, netleme işini makine sizin adınıza yapacak ve siz başka konularla ilgilenebileceksiniz. Ancak dezavantajı ise makine bir şekilde otofokus konusunda yanlış yaparsa, videonuzun çöpe gitme riski artacaktır. Her ne kadar bugün otofokus sistemleri çok gelişmiş olsa da ve her geçen gün daha da geliştiriliyor olsada böyle bir risk var. Bu nedenle çok dikkatli olmalısınız.  

MANUEL FOKUS 

En başta da söylediğimiz gibi temel olarak elimizde 3 tane netlik sistemi var, ilk ikisini konuştuk. Sıra üçüncüde. Aslına bakarsanız, video/sinema profesyonelleri otofokusa pek güvenmiyorlar ve netlik işini manuel fokus ile yapıyorlar. Elbette bu anlamda elimizde bir takım yardımcı araçlar var. Gelin manuel fokus işlemine ve yardımcı araçlarımıza beraber bakalım.  

Öncelikle manuel fokus moduna geçmek için makinamızın önündeki mandalı M moduna getiriyoruz. Artık lensimizin netleme halkasını çevirdiğimizde netlik noktası değişecektir. Ancak LCD ekrandan baktığımızda netlik noktasının nereye değiştiğini anlamak çok kolay değil. Bunu kolayca görmek ve takip edebilmek için iki tane aracımız var.

• Bunlardan ilki MF MESAFE GÖSTERGESİ. Ekranın altında şu şekilde bir çizgi olarak görebilirsiniz bu göstergeyi. Eğer göremiyorsanız, açmak için MENU > KUR > EKRAN AYARLARI > BÜYÜK GÖSTERGE MODU (LCD) > KAPAT yapacağız ve sonra aynı menüde KİŞİSEL AYARI GÖSTER > MF MESAFE GÖSTERGESİ seçili olacak. Bunları yaptığınızda artık ekranın altında MF mesafe göstergesini görebileceksiniz. Bu gösterge üzerindeki beyaz şu anda kameranızdan ne kadar uzaklığa netlediğinizi gösterir. Bu beyaz çizginin önündeki ve arkasındaki mavi çizgi ise net alan derinliğini yani teknik olarak net kabul edilen bölgeyi gösterir. Bu konuda yaptığım detaylı videoyu inceleyerek daha fazla bilgi alabilirsiniz. Bu gösterge sayesinde mesafeye bağlı olarak netliğinizi takip edebilirsiniz.  
• Ancak bu yeterli olmayacaktır. Bu noktada da ikinci yardımcı aracımız devreye giriyor. Fokus Peaking dediğimiz bu yardımcı aracı aktive etmek için MENU > AF/MF > MF YARDIMI > ODAK TEPE VURGULAMA > KIRMIZI(YÜKSEK) seçiyoruz. Artık netleme halkasını çevirdiğimizde, neresi net ise o bölgede kırmızı çizgiler oluşuyor. Bu sayede netlik noktasını istediğimiz bölgeye getirebiliyoruz.  

Eğer netlik noktasını büyük halde görmek ve detaylı netlik yapmak istersek MENU > AF/MF > NETLEME > AÇ seçebiliriz. Böylece artık netlik halkasını çevirdiğimizde görüntü netleme karesine büyüyecek ve detaylı netlik yapabileceğiz. Aynı etkiyi arka ayar çarkına basarak da yapabiliriz. Kayda geçtiğimizde görüntü yeniden normal kadraja geçer. Eğer durağan bir konu çekiyorsak ve kadrajımızı yaptıktan sonra netleme noktasına büyütüp, netliğimiz yapmış isek ve hatta kayda geçtiğimizde dahi bu netleme noktasını büyük görmek istiyorsak MENÜ > AF/MF > ODAK KONTROL KİLİDİ > AÇ seçeneğini kullanabiliriz.    

Manuel fokusun avantajı, netlik sizin elinizin altında. Dilediğiniz yere yapabilir, dilediğiniz gibi geçişleri sağlayabilirsiniz. Ancak dezavantajı ise lensler üzerindeki netleme halkalarının bu işi yapmak için çok ergonomik olmaması. Bunu çözmek için DSLR ve aynasız makinalara uygulanan follow fokus tekerleri var. Bunlar işi bir hayli kolaylaştırıyor ancak ilave bir yatırım yapmanız gerekiyor. 

Evet arkadaşlar. Bugün zor bir konuyu ele aldık. Videoda netlik yapmak, elindeki araçları iyi bilmek, iyi kullanabilmek ve bolca pratik yapmayı gerektiriyor.  

Bir sonraki yazıda görüşene kadar hoşçakalın, sağlıklı kalın diyorum.