Farkında mısınız?
Hayatın ritmi içerisinde, müziğin ritmine ayak uydurmuş, fotoğrafta ritim konusunu konuşuyoruz. Gerçekten de ritim gündelik hayatımızda çok sık kullandığımız kavram. Sözlüklere göre bir müzik deyimi. Ama ritim her yerde. Biz ise bugün fotoğrafta ritme bakacağız.
Haydi buyurun…
Bu örneklerde de görebileceğiniz gibi, müzikte ve dansta ve hatta şiirde ritim tekrarlayan notaların, hareketlerin, dizelerin arasındaki süredir. Ritimsiz müzik gürültü olarak sınıflandırılabilir. Ancak düzenli aralıklarla ritime ulaştığında, kulağa hoş gelir. Hayatın ritmi dediğimiz zaman tempoyu algılarız.
Fotoğrafta ise ritim, aynı veya benzer nesnelerin bir düzen içerisinde tekrarıdır. Bir fotoğrafta ritim etkisi vardır diyebilmek için ayni öğenin en az üç kere tekrar etmesi kabul görmüştür. Ritmi oluşturan diziler çoğunlukla eş aralıdır. Yol boyunca dizilen telefon direkleri, dizi dizi ağaçlar, bahçe çitleri gibi.
Görüntüye zenginlik katmasına ilave olarak ritim, gözün kadraj içerisinde bir yerden bir yere taşınmasına ve ilginin kadraj içinde tutulmasına yardımcı olabilir.
Bazı kaynaklarda, fotoğrafta ritim için iki katı kuraldan bahsediliyor. Ben bu kurallara kesinlikle katılmıyorum ama sizinle paylaşmam da gerekiyor. Bunlar
1) Ritmi oluşturan tüm nesnelerin net olması gerekliliği
2) Ritmi bozan nesnelerin ritmik nesnelerin arasına girmemesi gerekliliği
Dediğim gibi bu kurallara derinliği olan hiçbir yabancı kaynakta rastlamadım ama bizdeki bazı kaynaklarda bu haliyle geçiyor. Bana göre her iki katı kural da anlamsız ve uygulanmadığı durumlarda da son derece güzel fotoğraflar üretmek mümkün.
Görsel sanatlardaki çeşitli ritimlere ve fotoğraf kompozisyonuna uygulanma biçimlerine bir göz atalım:
Düzenli (Standart) Ritim
Düzenli (standart) ritim, adından da anlaşılacağı gibi düzenli aralıklarla tekrar eden aynı veya benzer unsurları içerir ve aralarında eşit miktarda boşluklardan oluşur. Eşit aralıklı elektrik direkleri, bir apartman binasının yan tarafındaki bir dizi pencereler gibi.
Düzenli ritim sakinleştirici olabilir, fakat fazla kullanıldığında piyanoda tekrar tekrar çalınan tek bir notayı dinlemek kadar sinir bozucu olabilir.
Alternatif Ritim
Piyano klavyesindeki siyah beyaz tuşlar veya dama tahtası alternatif kareleri gibi “AB” öğelerini içerir. Alternatif olarak, “A” ve “B” aralıkları da farklı olabilir. Doğal hayatta sıkça görmesek de, görsel sanatlarda güçlü bir grafiksel etki yaratmak için kullanılabilir.
Gelişen (Progresif)Ritim
Gelişen ritim, her bir yinelemede tekrarlanan öğelerin boyutunda, sayısında, renginde veya diğer bazı özelliklerinde kademeli bir artış veya azalma olması anlamına gelir. Tekrar eden öge her göründüğünde biraz farklıdır.
Bu, düzenli ritimde görebileceğimiz aynı unsurları içerebilir, ancak perspektifi değiştirirsek, tekrarlanan elemanlar yavaş yavaş değişiyor gibi görünür. Bir elektrik direği en yakındır ve diğerleri ufuk noktasına doğru ilerledikçe yavaş yavaş daha küçük ve daha küçük görünürler. Sudaki dalgalanmalar, aynı zamanda, çemberler dışa doğru uzadıkça daha büyük ve daha büyük göründüğü için, gelişen ritim gösterir.
Akıcı (Dalgalı)Ritim
Bu ritim türünde, öğeler belirli bir aralıkta tekrarlandığında, görüntüde dalgalanmalar ve gezinmeler olur. Bu eğri çizgilerin tekrarı düzenli veya daha az düzenli olabilir, yine de akışkan veya “akan” bir ritim oluşturur ve hareket hissi verir ve doğada en yaygın olanıdır. Örnek dağ sıraları, tepeler, deniz dalgaları, dalgalı saçlar, tepeler, fırtınalı bulutlar, bir yılanın kıvrılan gövdesi. Bunların hepsi sık sık dalgalanan ritmi gösterir.
Rastgele Ritim
Düzenli olarak yinelenmeyen benzer motif veya elementlerin kadraj içerisine dağılımı ile oluşmuştur. Kar yağışı, zemini kaplayan sonbahar yaprakları, insan kalabalıkları rastgele ritimler oluşturur.
Fotoğrafta Ritmi Nasıl Kullanırız?
Ritmik elemanların kendileri doğrudan fotoğrafı oluşturabilir.
Ya da fotoğrafta bir atmosfer yaratmak için, bir duyguyu aktarmak için de ritim kullanılabilir. Ritmin düzenliliği izleyiciyi huzur veya dinginlik duygularıyla kaplayabilir. Bunu akılda tutarak, görsel ritim çoğunlukla hikayeniz ya da ana konunuz için bir araç ya da fon olarak da kullanılabilir.
Ritmik ögeleri, az sayıda ögeyle kesmek o ögenin belirgin bir şekilde ilgi merkezi olmasına yol açar. Bu da kullanılabilecek tekniklerden bir tanesidir.
Bundan sonrası sizin hayal gücünüze ve yaratıcılığınıza kalıyor. Bol bol deneme yaparak, bol bol fotoğraf çekerek ve bol bol çekilmiş fotoğraflar üzerinde düşünerek fotoğrafta ritim konusunda kendinizi geliştirebilirsiniz.